تولید و تکثیر گل های فصلی

مقدمه:

گلها و گیاهان بهدلیل زیبایی و تنوع رنگ نقش موثری در حس زیباشناسی انسان دارند. امروزه برخی از زیبایی های باغ ها و فضاهای سبز مرهون کسانی است که با تلاش فراوان به انتخاب و تلاقی گیاهان مختلف پرداخته و گیاهان با شکل، رنگ،‌ عطر و اندازه های مختلف را به وجود آورده اند. بدین ترتیب قسمتی از فعالیت های باغبانی علاوه بر تولید میوه ها و سبزی ها به آرایش و زیباسازی محیط و ارضای حس زیبای یشناختی افراد اختصاص یافته است که این موضوع خود در زندگی ماشینی و آپارتماننشینی بشر امروزی اهمیت بسزایی دارد. در همین راستا کاشت گل های فصلی در فضای سبز از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که در هر دوره به فضای سبز، رنگ و بوی جدیدی می دهد و باعث نشاط، طراوت وتازگی میشود. با توجه به اهمیت . کشت گلهای فصلی، شرح مختصری از نحوه کشت و نگهداری آن ارائه می شود.

کاشت گیاهان فصلی به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم انجام می شود:

۱- روش مستقیم: کاشت بذر در باغچه مورد نظر

در این حالت بذرپاشی به طور مسقیم در محلی که قرار است گیاه کاشته شود انجام می شود. بستر باید از خاک نرم تشکیل شده باشد تا بذرها بتوانند به راحتی جوانه بزنند تا فشردگی خاک باعث خفگی بذر نشود. از گیاهانی که با بذرپاشی به طور مستقیم تکثیر می شوند می توان به آهار، شقایق و دلفینیوم اشاره کرد. در شکل ۱ نمونه ای از گل فصلی که با بذر بطور مستقیم تکثیر می شود، نمایش داده شده است.

شکل۱-آهار Zinnia elegans در باغ گیاهشناسی ملی ایران

۲- روش غیر مستقیم : کاشت در خزانه و تولید نشاء:

نشاء گیاه حالتی است که در محلی غیر از محل اصلی کاشته شده و پس از تکمیل مراحل رشد اولیه (پس از چهار برگی شدن یا تولید غنچه و گل ) به محل اصلی انتقال داده شود. کاشت غیر مستقیم شامل مراحل زیر است:

مراحل کار:

۲-۱- تهیه بذرهای مناسب:

برای کاشت بذرهای گیاهان فصلی ضروری است که بذرهای مرغوب که قوه نامیه بالایی دارند را از فروشگاه معتبر تهیه کرد. اولین فاکتور مهم که در قوه نامیه بذر تاثیر دارد سن بذر است. بذر باید زنده باشد و توان رویشی خود را از دست نداده باشد. موضوع مهم دیگر رسیده بودن بذر است. بذرها باید از لحاظ فیزیولوژیکی کاملا رسیده باشند. برای آنکه بذر تولید گیاه قوی نماید حتما باید دوره نمو طبیعی خود را روی پایه مادری تکمیل نماید تا بذری بالغ با قوه نامیه بالا تولید کند. درخصوص بذرهای خریداری شده جهت کاشت در خزانه، باید تاریخ جمع آوری، محل جمع‌آوری و همچنین درصد قوه نامیه آن مشخص باشد و نام جنس و گونه بذرهای گیاهان فصلی و رنگ آن روی بسته بندی مشخص باشد.

۲-۲- آماده سازی بستر کاشت گیاهان فصلی:

عناصر تشکیلدهنده خاک شامل ذرات خاک، هوای بین ذرات و موجودات زنده اعم از میکروسکوپی و ماکروسکوپی هستند. بهترین تعریف خاک عبارت است از ماده ای معدنی و آلی که حاوی موجودات زنده و منبع اصلی تامین مواد غذایی برای گیاهان است. پس از مخلوط کردن رس با خاک باغچه در خزانه گل های فصلی، ضروری است سنگ ها و کلوخ های باغچه با شن کش جمع‌آوری شده و سطح باغچه کاملا صاف و یکدست شود. همچنین از غلطک جهت صاف کردن سطح باغچه و فشرده نمودن خاک استفاده شود. ابتدا زمین خزانه را به صورت کرت درآورده به طوری که عرض کرت بیشتر از ۲ متر نباشد تا بتوان از طرفین آن نسبت به دفع علف‌های هرز و دیگر فعالیت های نگهداری اقدام کرد. جهت آماده سازی بستر کاشت گیاهان فصلی بایستی در خزانه، علاوه بر خاک باغچه از ۲ قسمت خاک رس استفاده شود.

۲-۳- کاشت بذر در خزانه

پس ازآماده نمودن بستر کاشت، بذرها در خزانه با تراکم مناسب کاشته می‌شوند. در مورد بذرهای با ابعاد ریز، جهت جلوگیری از تراکم زیاد کاشت، باید بذرها با ماسه ترکیب شوند و در بستر کاشته شود. پس از کاشت بذرها در خزانه‌ها بهتر است لایه ای از کود کاملا پوسیده دامی و یا کمپوست سرند شده روی بذرها ریخته شود. قطر پوششی که در موقع کاشت برروی بذر قرار می‌گیرد تاثیر زیادی در رویش و بنیه گیاه جدید دارد. در عمق زیاد، اکسیژن و مواد غذایی کم است و باعث پوسیدن و یا دیر سبزشدن بذرها می شود. به طور کلی ضخامت پوشش روی بذر باید در حدود ۲ تا ۳ برابرقطر بذر باشد.

شکل۲- کرت های گلهای فصلی در نهالستان باغ گیاهشناسی ملی ایران

نکات:

آبیاری:

آبیاری خزانه ها باید به طور منظم و به صورت مه پاش انجام شود. برای آبیاری از سرآبپاش هایی که آب را کاملاً پودری می‌کنند استفاده شود. به این ترتیب بذرها از جای خود حرکت نکرده و در یک طرف کرت جمع نمی شوند. تعداد دفعات آبیاری بستگی به دمای هوا و شرایط جوی دارد. باید دقت کرد که سطح خاک هیچ وقت خشک نباشد به همین خاطر ممکن است در روز با توجه به دمای هوا ۳ تا ۴ دور آبیاری انجام شود. پس از سبز شدن بذرها تعداد دفعات آبیاری کم می ‌شود.

کنترل علفهای هرز:

علف‌های هرز معمولا در دریافت آب و مواد غذایی با گیاه رقابت دارند. همچنین با ایجاد سایه و تداخل ریشه‌ها، گیاه را ضعیف می‌کنند. کنترل علف‌های هرز در مدیریت تولید گیاهان فصلی اهمیت بسزایی دارد. بنابراین ضروری است که به طور مداوم و روزانه علف‌های هرز از سطح کرتها حذف شود.

مراقبت از خزانه:
هیچ گاه نباید خاک خزانه خشک باشد. دقت در آبیاری توصیه می‌شود.
با ایجاد بادشکن و یا محافظ پلاستیکی از عوامل نامساعد محیطی مانند باد، باران، برف و نور مستقیم خورشید حفظ شود.
مبارزه باآفات و امراض گیاهی مانند مرگ گیاهچه و قارچها انجام گیرد. از اینرو استفاده از بذرهای ضد عفونی شده بر علیه بیماری های خاکزی توصیه می شود.
دفع علف‌های هرز که در جذب آب و مواد غذایی با نشاها رقابت می‌کنند.

شکل ۳- کرت آهار در نهالستان باغ گیاه شناسی ملی ایران

انواع نشاهای فصلی:

نشاء پاییزه: گیاهان فصلی پاییزی مانند بنفشه، سیلن، همیشه بهار، کلم زینتی، مینا چمنی، تاج‌الملوک، میمونی، شب بو و هیشه بهار گیاهانی هستند که بذر آنها در اواخر تابستان در خزانه کاشته می‌شود و نشاءها در اواخر پاییز به مکان اصلی منتقل می‌شود.

شکل۴- بنفشه Viola odorata” در باغ گیاهشناسی ملی ایران

نشاء بهاره: گیاهان فصلی بهاری مانند شاه‌پسند، آلیسوم، اطلسی، گازانیا، ناز، آهار، ابری، تاج خروس، لادن، ستاره ای، کوکب، جعفری، سلوی، حنا، لوبلیا، رعنازیبا، پریوش و استواسپرموم گیاهانی هستند که بذر آنها در اواخر زمستان یا اویل بهار در خزانه کاشته می‌شود و نشاءها در اواسط بهار به مکان اصلی منتقل می‌شود.

شکل۵- Osteospermum caulescense در باغ گیاهشناسی ملی ایران

نشاء چندساله یا دائمی:

نشاءگیاهانی مانند تاج الملوک، استکانی، انگشتانه‌ای، کوکب کوهی، مغربی، گازانیا، مارگریت، رعنازیبا، حنا، داوودی و اشرفی،زمانی که به محل اصلی منتقل می شوند، می توانند چندین سال زنده بمانند و در فصل مورد نظر گلدهی داشته باشند. این گونه ها اکثراً گونه های مقاومی نیز هستند.